Bir medeniyetin iflası daha nasıl anlatılabilir?

"İhya ediyoruz" diye diye bir zamanlar buğdaydan koyuna üretimin kalbinin attığı bu köklü coğrafyayı üretimden koparıp, küresel tekellerin pazarı haline getirmenin adı kalkınma ya da modernleşme değildir.

Ölen her kişinin tabutunun üzerine örtülerek camiye bağışlanan ve Anadolu’nun on binlerce camisini dolduran yüz binlerce el dokuması halı şimdi nerede?

Konya Ovası’nda otlayan koyunun yününü, İstanbul’daki mabette üzerinde secde edebileceğin bir halıya, bir seccadeye dönüştüremiyorsanız, bu bir medeniyetin iflasından başka bir şey değildir.

Anadolu’daki on binlerce cami, köklü bir geleneğin birikimi sonucu yukarıda da belirtildiği gibi birer halı deposuna dönüşmüştü. Renk renk, desen desen el dokuması halı ve kilimler üst üste seriliyor, kimisi katlanıp depolara kaldırılıyor ama yüzlerce yıldır kullanılıyordu. Ancak 1980’lerden itibaren Anadolu camilerindeki el dokuması bu halıların yerini makine halıları almaya başladı. El dokuması halılar ise üç kuruşa turistik halı mağazalarına satıldı. Her kentte, kasabada siyaset ve tarikat örgütlenmesinin en yaygın araçlarından birine dönüşen cami yaptırma dernekleri eliyle inşa edilen ve hiçbir estetik yanı bulunmayan betondan camilerin içleri plastik, naylon halılarla döşendi. Yün ve kök boya kokusunun yerini plastik kokan camiler aldı.

Ayasofya'nın ibadete açılması tartışmaları üzerinden ele aldığımız arşiv yazıyı okumak için:

https://gazeteciyazaryusufyavuzblog.wordpress.com/...

Fotoğraflar: Türkiye'nin değişik bölgelerinde kentten kırsala camilerde kullanılan halıların 1970-1980 arasındaki dönemdeki görüntüleri. Kaynak: Anthony Norman Landreau. (University of Washington Libraries digital arşivi) Amerikalı sanatçı, tekstil uzmanı ve antropolog olan Landreau, dokuma kültürünün adeta yaşayan bir müze işleviyle canlılığını koruduğu dönemde Anadolu'nun birçok bölgesini ziyaret etmiş, belgeleme çalışması yürütmüştü. Cami halıları, bu zengin dokuma kültürünün yakın zamana kadar aktarılmasını sağladı. Son yıllarda ise neredeyse tamamen kaldırıldı.