Seçkinler konusunu ele alırken

KOLAY YANITI OLMAYAN BAZI SORULAR

Genel bir giriş olan geçen yazının sonunda, konunun gerçekten karmaşık olduğunu ifade ederek bitirmiştik. Gerçi hangi konu karmaşık değil? Biraz daha düşününce o kadar çok soru oluştu ki, bunları sıralamak kafamda yanıt aramanın önüne geçti. Doğru soruları bulmak çoğu zaman yanıt bulmaktan daha önemlidir. Esasen, kimin seçkinler olarak nitelenebileceği dahi çoğu zaman tartışmaya açıktır ve arada her zaman belirsiz bir alan olur. Örneğin, beceriksizlikleri veya korkuları nedeniyle bir ülkeyi kaosa veya diktatörlere teslim eden güç sahipleri, bu nitelemeyi ne ölçüde hak eder? Ya da, örneğin bizim ülkemizde Osmanlı seçkinleriyle Cumhuriyet seçkinlerini nasıl ele alacağız ve Cumhuriyet’in eski seçkinleriyle yenilerini neye göre ayıracağız? Hangi özelliklerini öne çıkaracağız? İktidarların eliyle yaratılan eski ve yeni güç sahiplerini nereye koyacağız. Ahanda! sorulara çoktan başlamışız bile. Devam edelim:

(1) Seçkinleri nasıl tanımlıyoruz. Bürokratik, politik, askeri seçkinlerle akademik dünyanın veya mali alanın seçkinlerini daima birlikte midir, istisnalar için kural olur mu? Güç ve etki sahibi olmak yeterli veya tek kıstas mıdır (elbette her alanda etki sahipleri olabilir)? Güçten uzak seçkinler söz konusu edilebilirse bunlar nasıl ele alınmalıdır? Tüm ülkeler ve zamanlar için geçerli tanım(lar) var mı? Varsa nedir? Her toplum kendi seçkinlerini üretirken ülke bazında farklı tanımlar geleneklerle mi ilgilidir? Dandik seçkinler diye bir kategori anlamlı mıdır? Her dönemin seçkinleri esas itibariyle farklı mıdır? Kuzey Kore’nin seçkinleriyle İran’ın seçkinlerinin ortak noktaları neler olabilir? Hatta, örneğin K. Kore’de bir seçkinler grubu var mıdır? Hindistan’ın seçkinleri olan racalar (şimdilerde daha çok iş adamları) ile Myanmar’ın askeri elitlerini karşılaştırmanın bir yolu var mı? Suudi kral ailesine seçkin diyecek kişi kim olabilir? Sanal alemin veya medyanın önde gelen şahsiyetlerine seçkin diyebilir miyiz? Bir sanatçı politikanın emrine girerse veya politikacı suç örgütlerine bulaşırsa (ki çok yaygındır) seçkin olma vasıflarını yitirir mi? 18. yy. seçkinleri ile günümüz seçkinlerini karşılaştırmak (ama gene de her ülkede farklı olacak) mümkün müdür?

(2) Seçkinler için ahlak kriteri getirilebilir mi? Ahlaksızlık seçkin olmaya mani midir, yoksa güç sahipliğinin mayasında olmak zorunda mıdır? İktidar illa ahlaksızlığa bulaşma anlamına gelir mi? Irkçı olan seçkinlere ne diyeceğiz, çünkü yaygındır, hatta belki de toplumun geri kalanından daha çok. Peki, her seçkinler grubunun suça veya ahlaksızlığa bulaşmış unsurları olduğuna göre... ne? Daha da ileri giderek karanlık dünyanın elitleri diye bir kategoriden söz edersek (çünkü her ülkede bazı amaçlar için karanlık işler çeviren devlet seçkinleri vardır) bu kendini inkar eden bir tanımlama olur mu? Ahlaksızlık genel olduğuna göre, hangi ahlaksızlıklar hangi seçkinler için kabul edilebilir şeyler olarak görülür? Ortaya çıkıncaya kadar mı? Peki seçkinler ihanet içerisindeyse... bazıları hemen “neye ihanet” diye soracaktır. Çivisi çıkan dünyada hainleri mazur görmeye hazır o kadar çok kişi var ki? Ya da, örneğin İngilizlerin Nazilere sempatisi olan aristokrat seçkinlerini nereye koyacağız? Keza, muhalefetteki seçkinler ya da müzmin muhalefetin seçkinleri diye bir kategoriden söz edebilir miyiz?

(3) Modern toplumların seçkinleri sürekli değişen birer grup mudur? Bu kategoriye giriş güç ve etki sahibi olmaktan geçiyorsa öyle olmalı. Eski seçkinler de buna çok içerliyor, oldukça tipi şekliyle ülkemizde görüldüğü gibi. Güçten düşenler sakince unutulmaya mı terk ediliyor.

.....

Valla ben sormaktan bunaldım. Buraya kadar çıkan ortak nokta “ahlaksızlık şart” gibi bir şey oldu, halbuki biz “eğitim şart” diye biliyorduk. Tabii, öncelikle siyasi ahlaktan söz ediyoruz, yoksa halkın çok ilgisini çeken dedikodular bizi ilgilendirmiyor, her gün basın tarafından gözümüze sokulmaya çalışılsa bile. Laf aramızda seçkinlerin dedikodusu bile fena halde ilgi çekiyor, İngiltere kraliyet ailesi mesela.