“Aydın”cılık yanılgıları

KISA VADE-UZUN VADE

Çoğu okumuş kişinin olumsuz bir hali, arif olma özelliklerini –şayet kısmen elde etmişlerse bile- yitirmeleri şeklinde tezahür ediyor. Bazı şeyleri öğrenince, “her şeyin bir nedeni varsa çözümü de vardır, bu neden ortadan kaldırılabilir, mühim olan insanları buna ikna etmektir” şeklinde bir yanılgıya düşüyorlar. Yani, az öğrenmek kötü bir şey. İnsanları ariflikten men ediyor. Otuz beş- kırk yaşın üzerinde olan hemen herkesin kendi başından geçenleri hatırlayacağı gibi, gençlikte yarım yamalak birşeyler öğrenilmeye başlanınca akıl yürütülmeye başlanıyor ve uçuk şeylere inanılıyor. Kimileri bu toyluğu hayat boyu sürdürüyor. Kendisine “aydın” (19. yy’dan kalan bu sıfat bana daima itici gelmiştir) tanımını uygun görmeyen kişilerin daha iyi bir tarafı var. Her şeye hemen inanmazlar. “Aydın” olma yanılgısı taşıyanlar (sanki fişe takmış da mı aydınlanmış) ise kendilerini çözüm önerme mecburiyetinde hissederler ve bu mecburiyet hissiyle söyledikleri şeylere kendilerini inandırırlar. Arif olansa önermeleri tartar, mevcut durumla karşılaştırır ve olmayacak olanı ayırt edebilir. Okumuş kişilerin bir kısmının her şeyin üzerine atlamaları, komplo teorilerine hemen inanmaları, yanılgılarda ısrar etmeler vs. gibi şeyleri bir kenara koyalım. Bugün onların kısa ve uzun vade kavramlarından yoksun olmaları üzerinde duralım. Eleştirdikleri şeylerin hepsine “acil çözüm” istiyorlar. - Hemen olsun! - Pekala, buyurun siz yapın” deseler hebele hübele yapıp sap gibi ortada kalırlar. Çözüm kolay mı? Çoğu çözüm bir bütünün parçasıdır. Öyle istemekle olmaz. Yerleşik çıkarlar, kazanılmış olduğu hukuken varsayılan haklar, tazminatlar, kaynak ve uzman bulunması, başka yerlerden kesilip bu konuya aktarılması gibi binbir denge var. Sen aradan bir çöp çekip onu çözemezsin. Kaynakları sağlıktan çekip eğitime, oradan çekip tarıma aktaramazsın. Bu değişimler bir bütünlük içerisinde planlanabilir ve sonra çözüm zorlukları başlar. Üstelik kısa vadede bir konu öne çıksa bile, bunun sarsıntıları olur. Şimdi gelelim bu mukaddimenin esbabına:

.....

Ülkemizdeki temel sorunlardan bir tanesi yönetimden memnuniyetsizliktir. Hangi yönetim gelse memnuniyetsiz bir kitle olur. Bu, sorunlu ülkelere has bir durumdur. Sorunları az olan bir ülkede vatandaş seçim dönemi dışında kimin yönetimde olduğuna pek bakmaz, zaten tüm yönetimler aynı kurallara ve devlet planlarına üç aşağı beş yukarı uyar. Bizde ise her yönetim kuralları çiğnediği için, vatandaş kendi yandaşlarına yarayacak şekilde çiğnenmesini ister. Bu nedenle kısa vadeli düşünür: Bizimkiler gelsin, muslukların yönünü çevirelim. Ama çoğu halde bu da birçok nedenle olanaksızdır. İktidar uzun ve dolambaçlı bir yürüyüştür. Örneğin bugünkü iktidar 1950 yılında başladığı yürüyüşten yarım asır sonra iktidara geldi. Arada ne aşamalardan, badirelerden geçti ve süreçte sürekli değişti. Kısa vadede olmaz. Bugünkü muhaliflere karşı öfkemizin nedenlerinden birisi de budur. İktidara kızıyorlar ama bunun gereği olan muhalefet çalışmasının olmamasına aldırmıyorlar, hatta görmezden geliyorlar. İktidardan memnun değilsen muhalefeti kurmaya çalış. Bu zamanla pişecek, piştikçe değişecek ve gelişecektir. Ama yok. Sanki muhalefet gökten inecek de düzeltecek. Gökten inse bile kısa vadede çok şey yapamaz. Muhalefet ve değişim uzun vadeli bir çabadır. İstiyorsan bugünden başla, çocukların belki görür. Ama hayır! Malum beylerin ve hanımların (kötü niyetli olanlar bir yana) böyle bir sabrı da yok, kafaları da bu yönde çalışmıyor. Bugünkü siyasi sistemde muhalefetin iktidarın gölgesi olduğunu kavrayamıyorlar. Bu nedenle uzun vadeli düşünemiyorlar. Bu bizin çözebileceğimiz bir mesele değildir. Bunun ızdırapları on yıllardır yaşanıyor, yaşanmaya devam edecek. Buna uygun düşen halk deyimlerini maalesef buraya koyamayız.

.....

Mevcut muhalefet daha ne yapsın, ağzıyla kuş mu tutsun diyenlere ancak acıyabiliriz. Herhalde onlara siyaseti öğretecek halimiz yok. Ne onlar kayıkçı kavgasını bırakıp ciddi siyaset yapmak ister, ne de biz onları ciddiye alırız. Gölge oyunu devam eder.