HALUK ERGÜVEN YAZDI:2020 NİN SON GÜNLERİNDE
900'lü yıllarda Araplar, Doğu Akdeniz'e hakim oldular.
Baharat yolu ile Suriye'ye ulaşan Uzakdoğu malları ve Avrupadan uzakdoğuya giden malların ticareti durakladı.
Venedik ve İstanbul dışındaki Akdeniz ticaret kentleri yok oldular.
Tüm Avrupa iç bölgelere çekildi.
Manor örgütlenmesi ön plana çıktı. Kendine yeterli bu örgütlenme pazar için üretim yapmıyordu.
11.yy da nedenini tarihçilerin yanıtlayamadığı bir nüfus artışı başladı, 12. ve 13. Yüzyıllarda bu artış, manor örgütlenmelerinde, örgütlenmenin besleyemeyeceği bir nüfusu açığa çıkardı.
Kuzeyden saldırılar, nüfusu besleyemeyen üretim miktarı, ayaklanmalara kargaşaya neden oldu.
Artan nüfusa iş bulmak için, bir yanda Haçlı seferleri düzenlenirken, öbür yanda uzak Doğuya Deniz yolu ile varmak için yelken açıldı.
İspanyol, Portekiz, İngiliz, Fransız ve Hollandalılar yeni dünyadan değerli madenleri Avrupa'ya taşıdılar, Araplar geri çekildiler, Doğu Akdeniz Osmanlı'nın kontrolündeydi ama Venedik, Osmanlı'dan ticari ayrıcalıklar elde etmişti.
Akdeniz Kıyı kentleri tekrar ticaret merkezleri olarak yeşerdiler.
Avrupa'da yanardağın iki kraterinden, İngiltere'den Sanayi Devrimi Fransa'dan yeni çağın felsefesi fışkırdı.
Ümit Burnundan hindistana ulaşmak hem masraflı hem uzun zaman alıyordu.
Fransız fikri İngiliz stratejisi ve Osmanlı çaresizliği yaşanırken Süveyş kanalı açıldı.
Denizci olmayan Cermen imparatorluğunun kalıntısı Almanya, ve denizler keşfedilirken Deniz ticaret imtiyazlarını yenileyen Osmanlı denizlere uzak yaşıyorlardı.
Sultan Abdülaziz bunu fark etmiş, donanmayı önemseyerek, İngiltere ve Fransa'dan sonra üçüncü büyük donanmayı kurmuştu. Bilindiği gibi bu dünyanın üçüncü büyük donanması, Sultan Abdülhamit tarafından haliçte çürümeye terk edilmişti.
En önemli deniz ticaret yolu İngilizlerin kontrolüne geçmişti. Almanlar gelişmiş ama sömürgesiz kalmışlardı. Herkesin, feodalitenin vurgun anlayışı ile birbirine girdiği bir dünya savaşı yaşandı.
Bu savaştan, emperyalizme karşı ilk zaferi kazanan Türk Devrimi, Türkiye Cumhuriyeti ve Sovyet Devrimi ile Sovyetler birliği Devletleri çıktı.
Birinci savaş dengeleri oluşturamamıştı, Alman endüstrisi gelişmiş ama pazardan yeterli payı alamıyordu. Yeniden bir pazar savaşı başladı.
Ve sahneye İngiltere'nin zorlaması ve teşviki ile ABD çıktı.
Kapitalizmin yeni bayraktarı artık ABD olmuştu.
2021 yılına başlarken, Süveyş kanalı genişletilmiş. Çin malları Avrupa Amerika pazarlarını sarsıyor.
Ucuz emekle üretim yapmak için Çin'e giden yatırımlar, şimdi robotik sistemlerle emeksiz üretimlerini kendi ülkelerinde yapmak üzere geri dönüyorlar.
Çin ABD'de önemli ölçüde şirkete sahip, kasasında 3 trilyondan fazla dolar var.
Büyük ekonomiler 2020 yılını küçülerek kapatırken, Çin % 1,9 büyüme oranı ile tek büyüyen büyük ekonomi oluyor.
Üretimde emek sömürüsü azalırken, meta değişim aşamasındaki emeğin sömürülmesinde yoğunlaşma başlıyor.
Değişim için yeni yollar aranıyor, değiştirilmiş İpek Yolu, Hazar Karadeniz kanal yolu, İstanbul kanal projesi, dev üreticilerin, pazarlara yeni yollar arayışlarının sonuçları.
Deniz taşımacılığı hava yoluna göre 14, karayoluna göre 7, demiryoluna göre 3,5 kat daha ucuzdur.
Denizler ve boğazlar ve kanallar daha da önemli artık.
Deniz ticaret yolları ile kanallara sahip olmak ya da denetlemek 2021 yılının en can alıcı konusu. Doğu Akdeniz'de gaz rezervi mücadelesi asıl konuyu gizleyerek kavga çıkarmanın örtüsü olabilir.
Tüm dünyada açığa çıkan işsizlik, salgın nedeni ile artarak büyük baskı oluşturuyor.
Birincisi, savaş dışı kalmaktır. İkincisi savaşa girme zorunluluğunda savaşı ülke dışında kabul etmektir.
Doğu Akdeniz'de 900'lü yıllardakine benzer sorunlar daha derin daha acımasız olarak gündemde.
ABD Emperyalizmi savaşacak , bu sıcak ortam Biden'e göre, o bir haksız savaş uzmanıdır.
Ülkemizde ham hayaller peşinde koşan, iktidar ve muhalefet yöneticileri 2021 yılında olamazlar.
Liyakatlı kadrolarla, ülkemizi önce savaşın dışına çıkarmayı başarmalıyız.